Przegląd polityczno-psychologiczny kluczowych kandydatów: Wybory w Iranie w 2024 r.

 Część 1

Po nagłej i niefortunnej śmierci dr. Ebrahima Raisolsadatiego w katastrofie helikoptera w Warzaghan w dniu 19 maja 2024 r., kraj wszedł w fazę szoku i smutku. Tysiące ludzi wzięło udział w ceremonii pogrzebowej, aby go pożegnać, jednocześnie martwiąc się o nadchodzącą przyszłość. Na podstawie art. 131 konstytucji wiceprezydent jest zobowiązany do przygotowania kraju do wyborów prezydenckich. Teraz wzrok wszystkich skierowany jest na kandydatów i ich plany. Czy u steru będzie reformator, czy ktoś, kto zachowa status quo? 

1. Kandydaci: Kto kandyduje i za czym się opowiada?

W miarę zbliżania się wyborów prezydenckich w Iranie w 2024 r., zaczynają pojawiać się potencjalni kandydaci. Kilka wysoko postawionych osobistości już rzuciło sobie wyzwanie, choć oficjalnie kampania się jeszcze nie zaczęła. W grupie tych ludzi są tacy, którzy są w polityce od dłuższego czasu i ci, którzy dopiero stawiają pierwsze kroki; wszyscy mają różne pomysły na to, co należy zrobić ze względu na ich unikalne pochodzenie w polityce i ogólnie w życiu. Niektórzy chcą, aby wszystko pozostało takie, jakie jest – czyli konserwatywni twardogłowi – podczas gdy inni uważają, że pewne zmiany mogą wymagać wprowadzenia, ale tylko niewielkich – znani jako umiarkowani pragmatycy. Jeszcze inni wierzą całym sercem nie tylko w reformowanie wszystkiego, ale także w robienie tego odgórnie, jeśli to konieczne, aby zapewnić maksymalną sprawiedliwość w całym społeczeństwie – a ich zwiemy liberałami nastawionymi na reformy. W związku z tym obietnic składanych przez każdego kandydata – na temat najlepszych sposobów radzenia sobie z wyzwaniami, które obejmują stagnację gospodarczą, korupcję, niepokoje społeczne i niestabilność geopolityczną – nie zabraknie.

A) Bieguny ideologiczne: Różne oblicza od „populizmu” [1] do „niezmienności” [2]

A-1) Mahmud Ahmadineżad [3] , historia i jego otoczenie [4]

Jedną z najbardziej kontrowersyjnych twarzy wśród dotychczas 80 zarejestrowanych kandydatów jest poprzedni prezydent Islamskiej Republiki Iranu, Mahmud Ahmadineżad, który pojawił się piątego dnia rejestracji kandydatów na prezydenta. Jeśli chodzi o Ahmadineżada, zawsze należy pamiętać o historii. Można powiedzieć, że jego zwycięstwo w IX wyborach prezydenckich było przełomem o randze historycznej, a sam Mahmud Ahmadineżad okazał się swego rodzaju fenomenem. Był on wówczas bowiem burmistrzem Teheranu i był uważany za prawie nieznaną, pospolitą postać polityczną. Był też członkiem wydziału Uniwersytetu Nauki i Technologii (Elm- va- Sanat) i miał doświadczenie w byciu gubernatorem. W przeciwieństwie do Ahmadineżada, pozostali kandydaci próbowali zaprezentować się jako inne oblicze niż ich przeszłość. Każdy pokazał tę przemianę w jakiś sposób. Mohammad Baqer Ghalibaf (Mohammad Bagher Ghalibaf), do tej pory był wojskowym; wszedł do wyścigu prezydenckiego ze stanowiska dowódcy sił policyjnych, ale potem zmienił mundur policyjny na mundur pilota i wystartował w wyborach pod tytułem „Doktor Pilot Mohammad Baqer Ghalibaf”! Innym przykładem jest Ali Laridżani, który nosił jaskrawe kurtki i spodnie z hasłem „Świeży rząd” i wykorzystywał aktorów w swoich klipach reklamowych. W tym czasie Akbar Haszemi Rafsandżani był nadal uważany za tradycyjną prawicową postać atakowaną przez radykalny ruch reformatorski w poprzednich latach (przedstawiając go jako symbol arystokracji i innych powiązanych zarzutów). Mostafa Moin był „tym samym Chatamim”, a Mohsen Rezaei próbował przedstawić nową wersję „Mohsena Rezaeiego” w stylu Laridżaniego i Ghalibafa, którzy wszyscy mieli doświadczenie wojskowe. Ahmadineżad był najbardziej odmienną twarzą IX wyborów. Podczas gdy niektóre postacie w strukturach władzy były niezadowolone z niektórych reform, to na boisko wyszła osoba, która dzierżyła wszystkie symbole rewolucji. Nosił proste ubrania, miał mały i zwyczajny dom, a jego hasła były idealistyczne: „Człowiek z ludu”. Innymi słowy, będąc populistą lub nie, Ahmadineżad wiedział, jak nawiązać znaczący kontakt z zeitgeistem irańskich lat 80-tych (początkiem naszych dwutysięcznych); drugi rząd Ahmadineżada był dziwniejszy niż jego pierwsza kadencja; osoba, której urząd objął jako „Maktabi” [5] i „Radżai II /Drugi/” [6]. Ahmadineżad miał za sobą poparcie tradycyjnych i radykalnych duchownych, ale wyznając, że czuł „aureolę światła” wokół siebie w ONZ, w końcu stał się w końcu politycznym dewiantem. Fenomen trzeciego tysiąclecia upadł. Drugi rząd Ahmadineżada zakończył się, gdy Iran otrzymał co najmniej 3 „rezolucje sankcyjne” od Rady Bezpieczeństwa, a pierwszy skok ceny waluty (dolarów amerykańskich) nastąpił w 2011 r. z około 1000 do ponad 3000 tomanów (czyli z 10 000 na 30 000 riali). Z politycznego punktu widzenia Ahmadineżad był zaangażowany w kryzys komunikacyjny z przywództwem (czyli Najwyższym Przywódcą, ajatollahem Alim Chameneim) i niektórymi innymi urzędnikami. Doszło do 11-dniowego powstania, a gdy Ahmadineżad został na pewien czas p.o. ministra informacji, porzucił decyzję przywództwa i wywołał dziesiątki innych skutków ubocznych.

Zespół Ahmadineżada oddzielił się od innych fundamentalistów, a nawet jego poważnych zwolenników, którzy odeszli od niego i nazwali grupę Ahmadineżada dewiantami. „Krąg” lub „ruch dewiantów” miał trzech głównych członków, którymi był sam Ahmadineżad oraz Hamid Baghai i Esfandjar Rahim Maszaei, a otaczającą ich resztę polityków zwano [8] „ahmadineżadowcami” lub „Baharimi” [7]. 

Takie były losy i koniec rządów Ahmadineżada. Teraz, po prawie dekadzie, próbuje powrócić na arenę polityczną kraju, a jest to człowiek nieprzewidywalny o złożonej i skomplikowanej psychologii politycznej, który wie, jak nawiązać kontakt z określoną częścią irańskiego społeczeństwa. Wzrok wszystkich zwrócony teraz jest na Radę Strażników, bo wszyscy chcą zobaczyć, czy poprą i zatwierdzą jego kwalifikacje do startowania w wyborach. 

Autor: Ellias Aghili Dehnavi

[1] Khabaronline, خ. خ.-. آ. ا. ا. و. ج. |. (2024, June 7). محمود احمدی نژاد وعده داد: به زودی همه چیز به تنظیم خودش برمی گردد /فشار بسیار سنگینی روی مردم است، حالا چه باید بکنیم؟/عاشق همه هستم. خبرآنلاین. https://www.khabaronline.ir/news/1916732/%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF-%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C-%D9%86%DA%98%D8%A7%D8%AF-%D9%88%D8%B9%D8%AF%D9%87-%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%A8%D9%87-%D8%B2%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D9%87%D9%85%D9%87-%DA%86%DB%8C%D8%B2-%D8%A8%D9%87-%D8%AA%D9%86%D8%B8%DB%8C%D9%85-%D8%AE%D9%88%D8%AF%D8%B4-%D8%A8%D8%B1%D9%85%DB%8C-%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%AF

[2] Khabaronline, خ. خ.-. آ. ا. ا. و. ج. |. (2023, November 4). محمود احمدی نژاد از مُد افتاده است /تفاوت پوپولیسم احمدی نژاد و رئیسی. خبرآنلاین. https://www.khabaronline.ir/news/1832703/%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF-%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C-%D9%86%DA%98%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D8%AF-%D8%A7%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D8%AA%D9%81%D8%A7%D9%88%D8%AA-%D9%BE%D9%88%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85-%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C-%D9%86%DA%98%D8%A7%D8%AF

[3] در مورد محمود احمدی نژاد در ویکی تابناک بیشتر بخوانید. (n.d.). https://www.tabnak.ir/fa/tags/685/1/%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF-%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C-%D9%86%DA%98%D8%A7%D8%AF

[4] جهان, F. |. ف. |. ا. ر. ا. و. (2024, June 4). «محمود احمدی نژاد» جنجالی ترین بازیگر انتخابات ریاست جمهوری! Fararu | فرارو | اخبار روز ایران و جهان. https://fararu.com/fa/news/741395/%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF-%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C-%D9%86%DA%98%D8%A7%D8%AF-%D8%AC%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C%DA%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%AE%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%AA-%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C

[5] Wyznawcy pryncypiów Islamskiej Republiki i jej ortodoksji .

[6] Powszechnym było przekonanie, że Ahmadineżad był podobny do Radżaiego w zakresie behawiorystycznym i prowadzenia polityki.

[7] Przezwisko, jakim obdarzano popleczników Ahmadineżada.

[8] Khabaronline, خ. خ.-. آ. ا. ا. و. ج. |. (2013, June 24). جریان احمدی نژاد با کلید واژه «بهار» در سیاست ایران ماندگار می شود؟. خبرآنلاین. https://www.khabaronline.ir/news/300093/%D8%AC%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C-%D9%86%DA%98%D8%A7%D8%AF-%D8%A8%D8%A7-%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%AF-%D9%88%D8%A7%DA%98%D9%87-%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D8%B1-%D9%85%DB%8C-%D8%B4%D9%88%D8%AF